Trong ngành nuôi tôm, chất lượng nước đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá sức khỏe của tôm. Do đó, việc thay nước ao tôm là một công việc thiết yếu và cần được thực hiện đúng cách để duy trì hiệu quả nuôi trồng.
Khi nào nên thay nước ao nuôi?
Việc thay nước cần được thực hiện vào thời điểm thích hợp để không làm ảnh hưởng đến chất lượng nước và môi trường ao nuôi. Dưới đây là các dấu hiệu cho thấy ao cần được thay nước:
- Nước ao bị đục: Khi ao chứa nhiều phèn, chất thải, phân tôm, hoặc xác tôm, nước sẽ bị đục.
- Sự phát triển tảo quá mức: Khi tảo phát triển dày đặc, chúng có thể giảm lượng oxy trong nước, dẫn đến tình trạng tôm sinh trưởng kém.
- Nồng độ các chất độc: Nếu mức NH3, NO2, và H2S trong nước vượt mức cho phép, tôm có thể biểu hiện tình trạng bơi lờ đờ, tụ tập gần bờ, hoặc chết rải rác.
Mục đích của việc thay nước
- Tăng cường độ trong suốt của nước: Giúp nước trở nên trong sạch hơn.
- Cung cấp dinh dưỡng: Cung cấp hàm lượng muối và dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển của tảo.
- Tăng lượng oxy hòa tan: Đảm bảo tôm có đủ oxy để phát triển tốt.
- Điều chỉnh các chỉ số môi trường: Giảm bớt chất độc như H2S và NH3 từ thức ăn thừa và phân tôm.
- Kích thích tôm lột xác: Giúp tôm lột xác thuận lợi hơn.
Quy trình thay nước ao tôm
Trước khi thêm nước mới vào ao, hãy xử lý nước tại ao lắng. Sử dụng các phương pháp lọc nước để loại bỏ mầm bệnh và các động vật gây hại như ốc đinh, chem chép, và dùng Clorine với liều lượng 30 kg/1000 m³, chạy quạt liên tục cho đến khi hết dư lượng Clorine, rồi mới bơm nước vào ao nuôi. Lọc nước một lần nữa để đảm bảo sạch.
Trước khi thay nước, kiểm tra các chỉ tiêu môi trường như oxy hòa tan, pH, độ mặn, độ trong, nhiệt độ, và khí độc. Nếu các chỉ số nằm trong phạm vi cho phép, tiến hành thay nước.
Thay nước từ từ và thực hiện nhiều lần để tránh sốc môi trường cho tôm.
Kiểm soát sinh vật phù du trong ao cũng là một yếu tố quan trọng trong quá trình thay nước. Đặc biệt, không nên tiêu diệt sinh vật phù du khi pH ao đang cao.
Các chỉ tiêu môi trường cần theo dõi:
- Độ pH: 7.5-8.3, dao động trong ngày <0.5
- Độ kiềm: 80ppm (CaCO3), thay đổi tùy theo độ pH
- Độ mặn: 10-25‰, dao động trong ngày <5‰
- Độ hòa tan DO: 4-6ppm, không dưới 3.5ppm
- Độ trong: 30-50cm
- Khí H2S: <0.003ppm
- NH3 không bị ion hóa: <0.1ppm, độc hơn khi pH thấp
- Nhiệt độ: 25-30°C
Các lưu ý và tỉ lệ khi thay nước ao tôm
Thời gian thay nước: Tránh thực hiện việc thay nước trong khoảng thời gian 30 – 40 ngày đầu sau khi thả tôm để không làm ảnh hưởng đến sự ổn định của môi trường.
Lượng nước thay thế: Khi thay nước, chỉ nên cấp thêm từ 10 – 20% nước từ nguồn dự trữ trong ao chứa để đảm bảo sự ổn định của môi trường. Mức nước thay hàng ngày khuyến nghị là từ 10 – 30%. Trong trường hợp hàm lượng amoniac đột ngột tăng cao, nên tăng tỷ lệ nước thay và tăng cường sử dụng quạt nước.
Thay nước định kỳ: Sau khoảng 2 tháng thả tôm, cần thay nước ở tầng đáy định kỳ. Kiểm tra thường xuyên bùn đáy tại khu vực cho ăn; nếu thấy bùn đáy có màu đen và có nhiều tảo, cần loại bỏ tảo và thay nước từ 15 – 20%. Sử dụng men vi sinh để phân hủy chất hữu cơ, giảm lượng thức ăn trong 2 ngày, và kết hợp thay nước 15 – 20% cùng với việc bơm hút bùn đáy, quạt nước và sục khí để tăng cường oxy.
Đối phó với đất sét và tảo: Nếu độ trong ao giảm do đất sét sau mưa lớn, chỉ nên thay từ 10 – 15% nước. Khi tảo phát triển mạnh, làm màu nước thay đổi và pH dao động nhiều hơn 0,5 trong ngày, cần thay tối thiểu 30% lượng nước. Nếu độ trong thấp dưới 20 – 25cm và màu nước xanh đậm do tảo lam phát triển, hãy thay 10 – 20% nước và bón phân vô cơ. Nếu độ trong vượt quá 50cm, nên thay từ 10 – 15% nước và sau đó bón phân cho ao.
Cách giữ nước luôn sạch trong suốt quá trình nuôi tôm
Thay nước là một phương pháp phổ biến để cải thiện độ trong của nước ao nuôi tôm, cung cấp muối, dinh dưỡng, tăng hàm lượng oxy, và điều chỉnh pH cũng như các chất độc hại. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia khuyến cáo rằng việc thay nước không phải lúc nào cũng là giải pháp tốt nhất. Thay nước có thể làm tăng nguy cơ xâm nhập của vi khuẩn và mầm bệnh, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của tôm, đặc biệt khi:
- Quá trình thay nước không được thực hiện đúng cách.
- Người nuôi chưa hiểu rõ về chất lượng nước, các giải pháp kỹ thuật, sức khỏe tôm, và cách duy trì sự cân bằng giữa các yếu tố.
- Nguồn nước xung quanh có thể chứa nhiều mầm bệnh, gây rủi ro cho tôm nếu không được xử lý đúng cách.
Do đó, để giảm thiểu việc thay nước và duy trì chất lượng nước ổn định, bà con nên tập trung vào việc cải thiện chất lượng nguồn nước trong ao. Một giải pháp hiệu quả là bổ sung các chủng vi sinh có khả năng làm sạch nước. Việc thiết lập một hệ vi sinh vật có lợi sẽ giúp kiểm soát các yếu tố gây hại, ức chế vi sinh vật gây bệnh, phòng ngừa khí độc, và tạo ra môi trường lý tưởng cho sự phát triển của tôm.
Các thông số nước đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì chất lượng nước. Đảm bảo các thông số này nằm trong phạm vi lý tưởng là điều cần thiết để giữ nước sạch. Phạm vi lý tưởng cho từng thông số có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí, khí hậu, cơ sở hạ tầng, và thiết bị. Do đó, việc kiểm tra và đo lường thường xuyên là rất quan trọng.
- Tỷ lệ các ion trong nước: Thành phần ion có ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và tăng trưởng của tôm. Đặc biệt, tỷ lệ Na:K:Mg cần được cân bằng để hỗ trợ quá trình lột xác và hình thành lớp vỏ mới cho tôm.
- Mức độ ảnh hưởng của chất Nitơ và Photpho: Tôm hấp thụ các chất dinh dưỡng từ thức ăn, nhưng không thể tiêu thụ hết nitơ và photpho, dẫn đến sự tích tụ trong ao. Điều này tạo điều kiện cho tảo phát triển mạnh, làm giảm hàm lượng chất dinh dưỡng và tiêu hao nhiều oxy, gây nguy hiểm cho tôm.
Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nước có thể tác động theo nhiều cách khác nhau. Do đó, bà con cần áp dụng các biện pháp phù hợp với điều kiện cụ thể của ao nuôi, có thể là thay nước thường xuyên hoặc chỉ 1 – 2 lần trong một vụ nuôi, hoặc sử dụng các phương pháp xử lý nước khác mà không cần thay nước.
Lời kết
Việc thay nước ao nuôi tôm đóng vai trò thiết yếu trong việc nâng cao độ trong của nước, cung cấp hàm lượng muối cần thiết, tăng cường oxy, điều chỉnh pH, và loại bỏ các chất độc hại. Hy vọng rằng bài viết này sẽ cung cấp những thông tin hữu ích giúp bà con cải thiện kỹ thuật nuôi tôm, từ đó đạt được mùa vụ bội thu.
