Heo nái là những con heo quan trọng nhất trong trại, vì sự phát triển của đàn phụ thuộc rất nhiều vào chúng. Nhưng làm thế nào để nhận biết heo nái đang lên giống để phối giống kịp thời? Kỹ thuật phối giống như thế nào là chính xác? Nếu bạn cũng đang tìm câu trả lời, hãy cùng Loài Vật AZ khám phá cách nhận biết heo nái lên giống trong bài viết dưới đây!
Chu kỳ động dục ở lợn
Tuổi động dục lần đầu ở lợn cái hậu bị
Tuổi động dục lần đầu ở lợn cái hậu bị khác nhau tùy thuộc vào giống lợn.
- Lợn nội như lợn Móng Cái: động dục lần đầu ở 4 – 5 tháng tuổi, khối lượng 30 – 40 kg.
- Lợn lai ngoại với nội: động dục lần đầu muộn hơn lợn nội thuần, như F1 (Yorkshire x Móng Cái) và F1 (Landrace x Móng Cái) thường ở 6 tháng tuổi, khối lượng 70 – 75kg.
- Lợn ngoại: thường động dục lần đầu ở 6-7 tháng tuổi, khối lượng 100 – 110 kg.
Chu kỳ động dục ở lợn nái
Chu kỳ động dục ở lợn nái thường kéo dài 21 ngày (dao động từ 17 – 23 ngày). Thời gian động dục thường kéo dài 3 – 4 ngày. Sau khi cai sữa khoảng 4 – 6 ngày, lợn nái sẽ động dục trở lại.
Cách nhận biết heo nái lên giống
Nhận biết thời điểm lợn nái lên giống là yếu tố quan trọng nhất trong công tác phối giống.
- Hàng ngày, tiến hành kiểm tra lợn nái ít nhất hai lần, mỗi lần cách nhau 12 giờ. Thời gian tốt nhất để kiểm tra là vào lúc 5 – 6 giờ sáng và 5 – 6 giờ chiều, khi lợn thường có biểu hiện động dục rõ rệt nhất.
- Để phát hiện chính xác thời điểm lợn nái động dục, cần nắm vững chu kỳ động dục và quan sát kỹ các biểu hiện của lợn nái.
Biểu hiện động dục ở lợn nái
Ngày động dục thứ nhất:
- Lợn nái đi lại, kêu rít, muốn nhảy ra khỏi chuồng; kém ăn hoặc bỏ ăn, phá máng; né tránh hoặc bỏ chạy khi có người sờ mó.
- Âm hộ sưng mọng, đỏ hồng, căng bóng. Dịch nhờn loãng chảy ra từ âm hộ, trong suốt và chưa có độ kết dính.
Ngày động dục thứ hai:
- Vào buổi sáng, lợn nái trở nên yên lặng hơn, ít kêu rít và đôi khi nhảy lên lưng con khác, nhưng vẫn chưa chịu đứng yên khi bị con khác nhảy lên lưng.
- Đến buổi chiều, âm hộ của lợn bớt sưng, chuyển sang màu hồng nhạt và có vết nhăn mờ. Dịch nhờn đã trở nên keo dính.
- Để xác định lợn đã chịu đực (mê ì): hãy dùng hai tay vuốt từ hàng vú cuối cùng lên lưng của lợn và ấn xuống (nếu có lợn đực ở gần thì càng tốt). Khi lợn đứng yên và hai tai vểnh lên, đó là dấu hiệu lợn đã sẵn sàng cho việc phối giống. Đây là thời điểm lý tưởng để tiến hành phối giống hoặc dẫn tinh.
Ngày động dục thứ ba:
- Trạng thái mê ì dần suy giảm, và càng về cuối ngày, lợn càng ít có nhu cầu gần gũi lợn đực. Âm hộ teo dần trở về bình thường, nước nhờn chảy ra ít, màu trắng đục, không dính. Đuôi úp che âm hộ.
Kỹ thuật thụ tinh nhân tạo
Tinh dịch cần được bảo quản cẩn thận ở nhiệt độ mát (khoảng 20°C), tránh tiếp xúc với ánh sáng và không để lọ tinh bị xóc hoặc lắc mạnh. Lọ tinh phải không bị nứt vỡ và không có bọt khí. Các bước thực hiện kỹ thuật thụ tinh nhân tạo như sau:
Chuẩn bị dụng cụ thụ tinh
Dụng cụ cần thiết: Bao gồm lọ hoặc túi đựng tinh dịch, dẫn tinh quản, và thiết bị tạo áp lực để đẩy tinh dịch (như quả bơm hoặc xi-lanh). Đầu tiên, luộc tất cả dụng cụ trong nước sôi khoảng 15 phút, sau đó vẩy ráo nước và để nguội.
Vệ sinh và chuẩn bị: Làm sạch vùng âm hộ của lợn nái, nhẹ nhàng vuốt lưng để lợn đứng yên. Bôi một lớp vaseline lên dẫn tinh quản và cửa âm hộ của lợn. Làm ấm tinh dịch lên khoảng 35 – 37°C bằng cách giữ lọ tinh trong tay một thời gian ngắn.
Tiến hành thụ tinh: Kích thích vùng mông hoặc âm hộ của lợn nái để lợn đứng yên. Nhẹ nhàng đưa đầu dẫn tinh quản vào âm hộ lợn nái, hơi nghiêng lên trên. Trong khi đưa vào âm đạo, lắc nhẹ dẫn tinh quản, đồng thời đặt một tay lên lưng lợn hoặc dùng một chân để tạo cảm giác như lợn đực đang đứng trên lưng. Đưa dẫn tinh quản vào cho đến khi cảm nhận được sự cản lại (đến cổ tử cung), sau đó lùi lại một chút; vừa đưa vào vừa xoay nhẹ dẫn tinh quản. Lắp ống bơm hoặc lọ tinh và từ từ bơm tinh dịch vào.
Cách sử dụng lọ nhựa hoặc dẫn tinh quản: Nếu dùng lọ nhựa, nhẹ nhàng bóp để lợn nái tự hút tinh dịch vào là tốt nhất. Với dẫn tinh quản có đầu xoắn, xoay dần theo chiều ngược kim đồng hồ khi đưa vào và theo chiều cùng kim đồng hồ khi rút ra. Thời gian thụ tinh nên kéo dài khoảng 5 – 10 phút.
Hoàn tất quá trình: Sau khi hoàn tất việc bơm tinh dịch, giữ lưng lợn nái bằng cách ngồi hoặc dùng chân đè lên trong khoảng 3 – 5 phút để đảm bảo tinh dịch được hấp thu hết, sau đó từ từ rút dẫn tinh quản ra ngoài. Rửa sạch dụng cụ thụ tinh bằng xà phòng sau khi sử dụng.
Kỹ thuật mới trong thụ tinh nhân tạo
- Kỹ thuật thụ tinh hai pha: Cung cấp 30 ml tiền chất trước khi bơm tinh dịch.
- Thụ tinh sâu (thụ tinh tử cung): Áp dụng kỹ thuật dẫn tinh quản chuyên biệt để xuyên qua cổ tử cung và đưa tinh dịch trực tiếp vào bên trong tử cung.
