Bò là một loài vật nuôi mang lại giá trị kinh tế cao và có giá cả ổn định trên thị trường. Đa phần đàn bò ở nước ta được chăn thả tự do tại các vùng nông thôn theo mô hình hộ gia đình. Với mô hình này, tình trạng bò bỏ ăn không rõ nguyên nhân thường xảy ra. Nhận thấy vấn đề này, Loài Vật AZ sẽ cùng bà con chăn nuôi tìm hiểu nguyên nhân và cách xử lý hiện tượng bò bỏ ăn.
Bò bỏ ăn không rõ nguyên nhân: Nguyên nhân và cách xử lý
Bò ăn quá no
Khi dạ cỏ của bò đã no, bò sẽ không muốn ăn thêm. Chất xơ rất quan trọng cho sức khỏe của bò, nhưng nếu ăn quá nhiều chất xơ, bò có thể cảm thấy no giả tạo. Điều này có thể dẫn đến tình trạng bỏ ăn, suy dinh dưỡng và sức khỏe kém. Một con bò cần khoảng 1,3% trọng lượng cơ thể là chất xơ mỗi ngày.
Mức pH trong dạ dày bò không cân bằng
Sau khi ăn, độ pH trong dạ cỏ của bò giảm. Quá trình nhai lại giúp cung cấp natri bicacbonat từ nước bọt để đệm độ chua của thức ăn trong dạ cỏ. Nếu độ pH không được cân bằng, bò sẽ bỏ ăn sớm. Để tránh tình trạng này, bà con cần duy trì chế độ ăn uống cân bằng cho bò.
Lượng thức ăn không đủ
Bò có tập tính nhai lại và cần thức ăn liên tục để nhai. Khi lượng thức ăn cung cấp không đủ và ngắt quãng, bò có thể bỏ ăn. Bà con nên để sẵn trong chuồng khoảng 5-10% lượng thức ăn bình thường hàng ngày, và thức ăn tốt nhất là cỏ khô.
Căng thẳng và khó chịu
Nắng nóng và thiếu thông gió khiến bò không thèm ăn. Bà con cần đảm bảo tránh nắng nóng và cung cấp nước đầy đủ cho bò. Chuồng bò và nơi chăn thả nên thông thoáng trong những tháng hè. Cần lắp đặt quạt thông gió trong những trang trại chật chội.
Giai đoạn bò đẻ
Bò sau khi đẻ thường có hiện tượng bỏ ăn và sản lượng sữa giảm, có mùi xeton từ hơi thở, sữa và nước tiểu. Trong trường hợp này, bà con cần thay đổi thành phần thức ăn phù hợp với giai đoạn này của bò.
Bò mắc bệnh
Nếu bò bỏ ăn kèm theo sốt, tiêu chảy, kiệt sức, có thể bò đã mắc bệnh như đầy bụng, bệnh chuyển hóa, bệnh lưỡi, bệnh hàm, bệnh nấm, ngộ độc hoặc bệnh về tiêu hóa.
Bò bỏ ăn do đầy bụng chướng hơi
Đầy hơi là một dạng khó tiêu hóa do tích tụ quá nhiều khí trong dạ cỏ. Sau khi ăn, quá trình tiêu hóa tạo ra khí trong dạ cỏ và phần lớn khí này được loại bỏ qua ợ hơi. Sự gián đoạn trong quá trình này dẫn đến tích tụ khí, gây đầy hơi.
Để trị chứng đầy hơi, bà con có thể cho bò ăn thuốc chống đầy hơi, men tiêu hóa và quản lý chăn thả tốt để giảm thiểu vấn đề này hiệu quả.
Bệnh chuyển hóa
Trong quá trình tiêu hóa, nếu bò không chuyển hóa được các chất trong cơ thể như có lượng xeton trong máu cao và mức đường huyết thấp, bò sẽ bỏ ăn, ăn ít, giảm dần sự thèm ăn và giảm sản lượng sữa trong vài ngày. Tình trạng này thường xuất hiện ở bò sữa năng suất cao trong hai tháng đầu sau khi sinh.
Để điều trị bệnh chuyển hóa, bà con có thể truyền glucose cho bò bỏ ăn. Sử dụng thuốc chứa Corticosteroid tiêm đường tĩnh mạch cũng rất hiệu quả. Sau khi tiêm vài tiếng, bò sẽ có cảm giác thèm ăn và ăn khỏe trở lại.
Các bệnh về lưỡi
Bệnh như lưỡi gỗ và viêm lưỡi thường làm bò khó nuốt và dẫn đến bỏ ăn. Bò thường chảy nhiều nước bọt, có thể bị sưng dưới hàm, đáy lưỡi dày và cứng, có thể xuất hiện các vết loét hoặc sưng nhỏ dọc hai bên lưỡi.
Để điều trị bệnh về lưỡi, bà con có thể dùng thuốc trị bỏ ăn có chứa Natri iotua và sulphonamid. Thêm vào đó, sử dụng các loại kháng sinh như sulfadimidine sodium, penicillin, streptomycin và tetracycline cũng rất hiệu quả.
Các bệnh về hàm
Bệnh này thường xuất hiện ở bò trưởng thành với triệu chứng là hàm bị sưng và cứng. Khi hàm bị sưng, bò sẽ đau và không ăn được thức ăn, dẫn đến bỏ ăn và giảm sức khỏe.
Bà con nên điều trị bằng kháng sinh trong 3-5 ngày và sử dụng iodine để khử trùng vùng hàm sau mỗi bữa ăn của bò.
Bệnh do nấm
Nguyên nhân do bò ăn phải nấm mốc ở bãi chăn thả hoặc thức ăn ôi thiu chứa nấm mốc.
Biểu hiện của bệnh này là bò đờ đẫn, giảm ăn, giảm sản lượng sữa, thỉnh thoảng rụng lông, tiêu chảy ra máu, nướu có nhiều nốt xuất huyết nhỏ.
Để điều trị, bà con nên mua thuốc diệt nấm và sử dụng từ 1-2 tuần tùy tình trạng của từng con bò.
Ngộ độc đồng
Bò nuôi ở vùng có độ nhiễm đồng cao sẽ tích tụ đồng trong cơ thể, tới mức độ nhất định sẽ khởi phát đột ngột. Bò sẽ không ăn, nước tiểu có màu đỏ và da chuyển sang màu vàng rõ rệt.
Vì không có thuốc điều trị hiệu quả cho tình trạng này, bà con nên chuyển bò sang khu vực chăn thả khác phù hợp hơn.
Bệnh đường tiêu hóa
Các bệnh về đường tiêu hóa ở bò bao gồm xuất huyết dạ dày, viêm dạ dày và ngộ độc thức ăn. Những căn bệnh này có thể dẫn đến việc bò không ăn và làm suy giảm sức khỏe của chúng.
Xuất huyết dạ dày
Trong trường hợp cấp tính, bò có thể tử vong chỉ trong 24 giờ sau khi ngừng ăn, sản lượng sữa giảm đáng kể, nhịp tim tăng cao và phân có máu. Dạng mãn tính thường xảy ra sau một đợt xuất huyết dưới cấp tính kéo dài khoảng 5 ngày với biểu hiện bỏ ăn kèm đi phân màu đen như bã cà phê.
Cách xử lý:
- Trường hợp cấp tính: Bà con nên chuẩn bị các biện pháp dự phòng để tránh tình trạng xuất huyết, vì bò có thể tử vong nhanh chóng.
- Trường hợp mãn tính: Nên dùng thuốc chứa kaolin và pectin cho bò uống kết hợp với magie oxit. Đồng thời, cần điều chỉnh khẩu phần ăn và bổ sung các chế phẩm tiêu hóa cho bò.
Viêm dạ dày
Do virus hervine 1 gây ra, bò có triệu chứng giảm ăn, đờ đẫn, sốt, chảy nước mũi và chảy dịch mắt kèm theo viêm kết mạc. Tỉ lệ mắc bệnh cao nhưng tỉ lệ tử vong thấp. Sau 2-3 ngày sốt, bò giảm cảm giác thèm ăn và bắt đầu ho. Bò thường phục hồi sau 7-10 ngày nếu bệnh nhẹ.
Cách xử lý: Bà con nên bổ sung các chế phẩm men vi sinh vào thức ăn cho bò và tiêm phòng cho đàn bò khi có nguy cơ cao nhiễm bệnh.
Ngộ độc thức ăn
Do bò được chăn thả tự nhiên nên khó kiểm soát được nguồn thức ăn, dẫn đến tình trạng ngộ độc thức ăn thường xuyên xảy ra.
- Trường hợp cấp tính: Khi bò bị ngộ độc thức ăn, thường sẽ có dấu hiệu như không ăn, tiêu chảy và cảm thấy mệt mỏi.
- Cách xử lý: Thông thường, bò sẽ phục hồi và bắt đầu ăn lại sau 2-3 ngày. Bà con không cần quá lo lắng; nên bổ sung thức ăn tinh, cám nấu để kích thích ăn uống cho bò và đảm bảo cung cấp đầy đủ nước và điện giải.
Kết luận
Tình trạng bò bỏ ăn có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Bà con chăn nuôi cần xác định chính xác nguyên nhân, sau đó thực hiện điều trị và theo dõi tình trạng sức khỏe của bò cho đến khi khỏe hẳn. Hy vọng những chia sẻ trên sẽ giúp bà con chăn nuôi bảo vệ đàn gia súc của mình hiệu quả hơn.
